Epifani Bayramı Nedir? 6 Ocak Yortusu

Her yıl Hristiyan alemi 6 Ocak tarihinde dini bayramlarından biri olan Epifani Bayramını kutlar. Epifani Bayramı (Objawienie Pańskie) Hz. İsa’nın, mesih olduğunu müjdeleyen yıldızın gökyüzünde belirmesiyle üç kralın hediyelerle İsa’yı bebekken ziyaret ettiği ve İsa’nın vaftiz edildiği gün olarak kabul edilir. Epifani en eski Hristiyan bayramlarından biridir.

Efsaneye göre Isa’nın doğumu vesilesiyle üç kral ona ibadet etmek ve hediyeler sunmak için Beytlehem yıldızını takip ederek bebek İsa’ya gider. İsa’ya ibadet etmeye gelen üç kralın yanlarında özel hediyeleri vardır. Altın, tütsü ve mür. Hediyelerin her birinin özel bir anlamı vardır. Altın, kraliyet haysiyetinin bir simgesiydi. Tütsü, rahip haysiyetini sembolize ediyordu ve son olarak mür; kehanetlerin gerçekleşmesini ve ölümü müjdeleyen madde olarak götürülmüştü. Bu ziyareti anmak için her 6 Ocak’ta Epifani Bayramı kutlanır. Resmi bir bilgi olmasa da bu üç ziyaretçinin 3 farklı kral olduğu söylenir. Kutlamaların nedenine dair Hristiyan mezhepleri arasında farklılıklar vardır. Katoliklik ve Protestanlıkta doğudan gelen üç kralın bebek İsa’yı ziyaret etmesini anarlar. Ortodokslukta ise Ürdün Nehri‘nde İsa’nın vaftiz olduğuna inanılır ve bu olay anılır.

Hristiyan inancına göre Epifani Bayramı, İsa’nın ilahiliğinin ortaya çıktığı iki olayı anar. Üç kral ( bilge adamlar veya Magi olarak da bilinir) bebek İsa’yi ziyaret ettiğinde ve Vaftizci Yahya onu Ürdün Nehri’nde vaftiz ettiğinde. Roma Katolik ve Protestan Kiliseleri, Epifani’yi kutlarken Magi’nin ziyaretini vurgular. Doğu Ortodoks Kiliseleri ise İsa’nın vaftizine odaklanır. 

Hıristiyanların 6 Ocak yortusu; Aya Epifanidir. “Epiphanie” Yunanca kökenli bir sözcük olup “ortaya çıkma, görünme” anlamına gelir. Yaklaşık olarak 4. Yüzyıldan beri kutlanan dini bir bayram olması açısından da önemli bir gündür. Ayrıca özellikle Doğu Hristiyanlar tarafından Theophany (Tanrı’nın Tezahürü) olarak da adlandırılır. Hz. İsa’nın bebekken vaftiz edildiği gündür. Çok uzun süre Noel’den de önemli bir gün olarak kabul görmüştür.

6. yüzyıla kadar, Noel kadar önemli bir gün olarak anılması Hristiyanlar için bu günün ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. İsa’nın doğumundan 12 gün sonra olduğu için “On İkinci Gün Bayramı“ olarak da anılır. Katolik Kilisesi’nde Epifani Kutlamaları Noel sezonunu kapatır. Eski Polonya geleneğinde bu gün aynı zamanda şenlikli, neşeli ve cömert zamanın da sonunun geldiğini ifade eder çünkü Noel ile başlayan on iki özel günün ve akşamın sonuncusudur. 6 Ocak Epifani Bayramında kiliselerde ziyaretler, ikramlar ve hediye verme zamanıdır. Aynı zamanda Epifani Bayramı kutsal yükümlülük günleriden biridir. Bu günde inananların Kutsal Ayine katılması ve gereksiz işlerden kaçınmakla yükümlü olması gerektiğine inanılır. Bunu ihmal etmek büyük bir günah işlemek anlamına gelir.

Epifani Bayramı Nasıl Kutlanır?

Epifani Bayramı’nda Polonya şehirlerinin sokaklarında renkli geçit törenleri düzenlenir. Melekler, bilge adamlar, çobanlar, şövalyeler ve kutsal ailenin katılımıyla ilahiler ve gösteriler eşliğinde yürüyüşler gerçekleştirilir. Hristiyanlar evlerinin kapılarını kutsal tebeşirle işaretlerler. Geleneğe göre kapıda “İsa bu evi kutsasın” anlamına gelen “ Christus Mansionem Benedicat “ sözünün kısaltması C+M+B yazılır. Hz. İsa’yı ziyarete gelen üç kralın Casper, Melchior ve Balthazar’ın baş harflerinden gelen K+M+B ‘nin yazıldığı da sıkça görülür. Casper, Melchior ve Balthazar İsa’nın doğumuyla birlikte Beythelem’e ziyarete giden üç kralın isimleridir.

Epifani Bayramı sadece Polonya’da değil diğer Avrupa ülkelerinde de kutlanmaktadır. Örneğin Hırvatistan’da şehrin sokaklarında bilge adamlar gibi giyinmiş çocuklarla karşılaşabilirsiniz. Epifani Bayramında evlere, tarlalara, bahçelere ve bağlara kutsal su getirilir. İtalyada Epifani o gün çoraplara gizlenmiş şekerleri alan çocuklarla kutlanır. İspanya’da da Epifani Bayramı çok popülerdir. Bu günde birçok İspanyol şehrinde üç kralın geçit törenleri düzenlenir. Aynı zamanda denizden haç çıkarma törenleri de düzenleniyor. Törende bir din adamı tarafından buz gubu sulara atılan hacı çıkarmak için Hristiyan gençler birbiriyle yarışıyor ve çıkarmayı başaran kişinin bir yıl boyunca hastalık yüzü görmeyeceğine inanılır. Bu günde herkes kilisede kutsanmış sudan evine götürür. Birçok yerde yortunun arifesinde insanların ve evdeki hayvanların sağlığı için törenler de düzenleniyor. Hristiyan dünyasında bu kutlamalar çok önemlidir.

Polonya’da 6 Ocak Epifani Bayramı resmi tatildir. 2011 yılından beri resmi tatil ilan edilmiştir. Ancak İngiltere, Amerika, Kanada ülkelerinde kutlamalar yapılsa da resmi tatil değildir.